WANDELINGEN IN HOENSBROEK


12.

Mijnwerkerskolonie Slak-Horst-Metten


Op 10 augustus 1913 werd door Kardinaal van Rossum de eerste steen gelegd voor de eerste honderd woningen van de kolonie ‘In de Slak’.
Architect Jan Stuyt, verbonden aan de in 1911 in Heerlen opgerichte Limburgse koepel voor woningcorporaties Ons Limburg, ontwerpt deze eerste honderd sociale woningen in Hoensbroek. Die woningen zijn nog behoorlijk primitief. Voor vers drinkwater zorgen negen waterpompen, één per elf woningen. Bovendien krijgt elke woning een ton om hemelwater op te vangen. Als toilet krijgt elke woning een losse beerput. Daarmee voldoen de nieuwe mijnwerkerswoningen aan alle eisen voor comfort en hygiëne.

De Eerste Stap
Placeholder image
de Slakkenstraat in 1920
Deze groep woningen is bekend onder de naam De Eerste Stap en bestaat vooral uit rijtjeshuizen en twee-onder-een-kapwoningen. Er is veel aandacht voor de hoekoplossingen en de verkaveling van het gebogen stratenpatroon.
In 1918 volgt al snel een tweede groep van 90 woningen, ook ontworpen door Jan Stuyt en in 1922 gevolgd door de 72 woningen van de Metten, die echter eind zeventiger jaren van de vorige eeuw werden gesloopt en vervangen door nieuwbouw.
Alle woningen werden gebouwd voor de Woningvereniging Hoensbroek (nu Woonpunt) en samen bekend onder de naam kolonie Slak - Horst - Metten. Een bakstenen poort met de tekst "de 1ste STAP" vormde de toegang tot de besloten buurt. De aanzetten van deze poort zijn nog te zien in de van Rossumstraat evenals de pomphuisjes, met daarin de waterpompen. De waterleiding was toen nog niet aangelegd.



Metafoor voor de maatschappelijke verhoudingen
Placeholder image
pastoor Röselaersplein met torentje
Aan het pastoor Röselaersplein staat een huis met een torentje. De naam van zo'n torentje, dat ook veel wordt gebruikt als vieringtorentje op kerken, is afgeleid van een ruiter, die de nok van een gebouw lijkt te berijden: dakruiter. De architect gebruikte vaker torenachtige accenten op zijn paleisachtige openbare gebouwen. Daarbij was het torentje de bekroning van het hoofdgebouw met twee ondergeschikte zijvleugels. Deze driedeling kan worden gezien als een verwijzing naar de drie-eenheid in het Christendom: God de vader, de Zoon en de Heilige Geest of als metafoor voor de maatschappelijke verhoudingen en de machtige hiërarchie van directeur, middenkader en arbeiders in het mijnbedrijf.

In de gesloten hoek van het Röselaersplein vindt men deze stedenbouwkundige driedeling terug. Het hoofdblok met de twee-onder-een-kapwoningen met links en rechts hoekwoningen, die als vleugels van een hoofdgebouw in een symmetrische opstelling een driehoek creëeren. Het lijkt erop, dat de architect hier op symbolische wijze aan de mijnwerkerskolonie een 'koninklijke onderscheiding' wilde toevoegen.
Placeholder image
de Mettenstraat in 1960
Placeholder image
sloop van Borrestraat in 1980


Tuinstadgedachte
Het iets verderop gelegen Horstplein past als openbare groenvoorziening in de opzet van de tuinstadgedachte van Ebenezer Howard, waarvoor architect Jan Stuyt naar Engeland en Duitsland reisde om het ontwerp van arbeiderswijken te bestuderen.

Op de plaats van de nieuwbouw aan het plein lag voorheen de Katholieke Ambachtsschool "St. Joseph", die in de zeventiger jaren van de vorige eeuw ia afgebroken. Daarnaast lagen nog een tweetal zogenaamde Oostenrijkse woningen, die in 1948 zijn gebouwd voor leraren van de ambachtsschool. In 2020 is de linkse woning van de twee afgebroken.

Het complex wordt medio 2020 met sloop bedreigd.
terug naar pagina 'Wandelingen in Hoensbroek'

NIEUWS

Placeholder image

De wijk MARIA-GEWANDEN, een nieuw boek
Een nieuw boek, dat verhaalt over de Steenberg, Kasteelbuurt en omringende straten door de jaren heen ........

Meer.....

PUBLICATIES

Placeholder image

De leden van onze vereniging verzamelen heel veel historische informatie, die we regelmatig vastleggen in allerlei publicaties in brochure- of boekvorm, maar ook ......

Meer.....

FOTO'S

Placeholder image

Hoensbroek is in de afgelopen 100 jaar gigantisch veranderd. Als je nu door het dorp loopt kun je je nauwelijks meer voorstellen hoe het er 40 of 50 jaar of nog langer geleden uitzag. Maar gelukkig hebben we nog heel veel foto's .......

Meer.....

OOS GEBROOK

Placeholder image

We houden onze leden op de hoogte van de gebeurtenissen in de vereniging, de werkzaamheden van de werkgroepen, etc. Een verenigingsblad is daarvoor bij uitstek het medium. Daarom geven we het blad Oos Gebrook uit, waarmee we hen drie maal per jaar op de hoogte houden.

Meer.....

ROMEINS HOENSBROEK

Placeholder image

Al in 1869 ontdekte burgemeester Slanghen bij het verbreden van de weg die destijds vanuit Hoensbroek naar Terschuren leidde een Romeinse platte daktegel met opstaande boorden. In een naburige akker werden stukken Romeins aardewerk gevonden .......

Meer.....

HOENSBROEK EN DE TWEEDE WERELDOORLOG

Placeholder image

Op 18 september 1944 trokken Amerikaanse troepen Hoensbroek binnen en daarmee kwam voor ons dorp een eind van een donkere periode. In de ruim 4 jaar sinds Duitse troepen ons land binnenvielen is ook aan Hoensbroek de Tweede Wereldoorlog niet ongemerkt voorbij gegaan .......

Meer.....

WANDELINGEN IN HOENSBROEK
Placeholder image

Wandelingen die u langs de vele gebouwen van Hoensbroek met een monumentaal verleden voeren; ook langs plekken waar die verdwenen zijn. En behalve langs gebouwen voeren deze wandelingen u ook door de groene gebieden, die Hoensbroek rijk is.

Meer.....

PASTOOR RÔSELAERS
Placeholder image

Jan Lucas Röselaers is de persoon, die als geen ander van 1911 tot 1949 het beeld heeft bepaald van Hoensbroek door de uitleg van diverse mijnkolonieën, de bouw van nieuwe kerken en scholen en bovenal de aankoop en ingrijpende restauratie van kasteel Hoensbroek.

Meer.....


STAATSMIJN EMMA
Placeholder image

De start van de steenkoolproductie van de Staatsmijn Emma in 1911 leidde in enkele tientallen jaren tot de groei van Hoensbroek van een slaperig boerendorp van 1200 inwoners tot een industriegemeente met meer dan 20.000 ingezetenen .......

Meer.....